Het is de droombestemming van menig pasgetrouwd stel: de Malediven. Parelwitte stranden, een diep blauwe zee, wuivende palmbomen en tropische cocktails bij een ondergaande zon. Hoeveel romantischer kun je het bedenken? En als je na 25 jaar nog bij elkaar bent, kom je terug om je huwelijksbeloften te vernieuwen. Dit is natuurlijk wat het bureau voor toerisme je graag wil laten geloven, en daar zijn ze wonderwel in geslaagd. Maar als je naar de feiten kijkt, is de Malediven de meest cynische plek op aarde om op je huwelijksreis naartoe te gaan.

Tekst & fotografie: Jochem Wijnands

Humila: "Mijn eerste echtgenoot was mijn liefje op de middelbare school. We trouwden meteen na school. We nodigden mensen uit ons dorp uit bij ons thuis, we kregen veel cadeautjes en de volgende dag trok ik bij mijn schoonouders in. Na drie dagen kreeg ik ruzie. Mijn schoonmoeder zei dat ik slordig was (wat ik was) en een slechte kok (wat ik niet was) en humeurig (nou ja, oké) en dat ik me moest opmaken. Ik zei dat ze mijn moeder niet was en dat ze er maar beter aan kon wennen, want ik zou in de buurt zijn. Haar zoon hield van mij en ik was zijn vrouw. Natuurlijk was ik te agressief voor haar, en was ik een beetje arrogant - zij waren vissers, terwijl mijn familie kooplieden zijn. Helaas hoorde mijn eerste echtgenoot de hele zaak. Hij sprong achter een gordijn vandaan als een circusclown. Hij zei: "Ik scheid van je! Verlaat het huis!" En zo eindigde mijn eerste huwelijk, na drie dagen en twee uur."

Na haar eerste huwelijk studeerde Humila twee jaar voor boekhouder en ging werken bij een rederij. Daar ontmoette ze haar tweede echtgenoot. Hij was tien jaar ouder en had al twee kinderen uit een eerder huwelijk. De kinderen waren bij hun moeder. Humila en

haar nieuwe echtgenoot ging in een klein appartement in de hoofdstad Male wonen, en kort daarna werd ze zwanger. Binnen drie jaar kreeg ze drie dochters. Op een avond kwam haar man met een vriend binnen en zei: “Ik scheid van je”. Zonder een reden te geven. Humila: "Ik denk dat het kwam door de financiële last die het hebben van een gezin met zich meebrengt. We waren niet rijk, ik kon niet werken, dus al het geld dat hij verdiende, werd aan ons besteed."

Humila keerde met haar dochters terug naar haar familie. Na een jaar vroeg haar moeder haar om op zoek te gaan naar een nieuwe echtgenoot. Ongehuwd zijn wordt op zijn zachtst gezegd niet als gunstig beschouwd op de Malediven. Ze hoorde van een vriendin over een man die in een nabijgelegen resort werkte, iemand die als gids werkte en de dagelijkse toeristische excursies naar haar dorp leidde. Ze werden voorgesteld, hoewel hij al getrouwd was met iemand in Male. Maar zijn vrouw wilde niet bij hem in het resort wonen. Het bleek dat hij op zoek was naar een vrouw in de buurt. Dus scheidde hij en trouwde met Humila en zij woonde af en toe in het resort, terwijl haar kinderen bij haar moeder bleven. Het was een perfecte regeling. Maar toen werd hij overgeplaatst naar een ander resort en eindigde het gemak van het hebben van haar familie en kinderen in de buurt. Ze werd al snel erg eenzaam en had heimwee en toen was zij degene die om een scheiding vroeg. Gelukkig voor haar had hij medelijden en stemde toe. Humila is nu een 24-jarige alleenstaande moeder met drie kinderen en drie ex-mannen. Ze zegt dat ze zich oud voelt.

Velizenee Aisath luistert maar is niet onder de indruk. "Dat is typisch!" verkondigt ze. Ik heb een ontmoeting met Velizenee omdat deze stralende Maledivische vrouw een autoriteit is op het gebied van familiezaken en mensenrechten, en een echte lastpost voor de regering. Ze is in 2011 drie keer in haar rug gestoken door een moslim extremist, maar heeft deze aanslag gelukkig overleefd. Ze studeerde politiek en vrouwenkwesties in Australië en deed haar master ontwikkelingsstudies in Nederland. Ze werkte voor de regering op het Ministerie van Familie- en Genderkwesties, voordat ze journalist en schrijver werd voor de oppositiekrant ‘The Adduvas Weekly’. In 2004 richtte ze Hama Jamiyya op, de eerste Maldivische mensenrechtenorganisatie. “In feite is het hoge aantal huwelijken een praktijk die al lang geleden is begonnen en onderdeel is geworden van onze cultuur. We zijn een islamitisch land en mannen kunnen meerdere vrouwen tegelijkertijd hebben. Voor hen is het heel gemakkelijk om te scheiden. Ze hoeven alleen maar te zeggen: "Ik scheid van je", en het is klaar. Vrouwen hebben deze mogelijkheid niet.'

De Malediven zijn klein. De totale landmassa bedraagt slechts 298 km2 en het heeft maar 300.000 inwoners. Alleen het aantal eilanden is indrukwekkend: bijna 1200. Het land is sinds kort een democratie, maar corruptie en moslim fundamentalisme is een groot probleem. Het islamitische recht (de sharia) regeert het openbare leven, zoals in de meeste moslimlanden. Daarom is polygamie legaal en kunnen mannen vier vrouwen tegelijk hebben. Maar dit verklaart nog niet het hoge echtscheidingspercentage. Dan zouden andere islamitische landen een even hoog echtscheidingspercentage hebben. Wat maakt de Malediven anders? Vel: “In andere moslimlanden worden gescheiden vrouwen gestigmatiseerd en kunnen daardoor niet meer hertrouwen. Op de Malediven is dat niet het geval. Gescheiden zijn kent geen stigma. Wat in feite wel een stigma is, is het alleenstaand zijn: dan word je gebrandmerkt als een sociale outcast. Er moet iets mis met je zijn, toch? Daarom trouwen zoveel vrouwen snel met de eerstvolgende kandidaat, die niet altijd de meest geschikte is. Resultaat? Weer een scheiding.' Daar komt bij dat bijna alle eilanden exclusief voor toeristen zijn, en bijna de gehele bevolking als sardientjes in een ton leeft in de hoofdstad Male, waar veel te weinig woonruimte is en niet meer bijgebouwd kan worden. Getrouwde stellen wonen in huis bij de ouders van de zoon waar het al mudjevol is. Als de ouders zich dan ook nog overal mee gaan bemoeien, loopt de stress snel op en is soms een scheiding het resultaat.

Volgens de statistieken van de Verenigde Naties heeft de Malediven het hoogste aantal echtscheidingen (van geregistreerde huwelijken) van alle landen ter wereld. Hier is de top 10 van landen met de hoogste echtscheidingspercentages in 2021 (aantal scheidingen per 1000 inwoners per jaar)

1. Malediven: 5,52

2. Kazachstan: 4,6

3. Rusland: 4.4

4. Wit-Rusland: 3.7

5. België: 3.7

6. Moldavië: 3.3

7. China: 3.2

8. Oekraïne: 3.1

9. Cuba: 2.9

10. Nigeria: 2.9

Uit een recent onderzoek blijkt dat de gemiddelde dertigjarige al vier huwelijken achter de rug heeft en klaar is voor de vijfde. Dus wat is daar aan de hand?

Ik bezoek de familierechtbank in de drukke hoofdstad. Het is een vierkant kantoorgebouw van vijf verdiepingen hoog. In de hal staat een groot aantal mensen te wachten, de meesten gekleed in spijkerbroeken en slippers. Verveeld. Niemand praat. Ze zijn allemaal erg jong. Ze zien eruit alsof ze daar zijn om hun eerste rijbewijs op te halen. Maar in feite wachten ze allemaal om te trouwen. Er gaat een deur open en iedereen wordt naar een klein kamertje gezwaaid, waar een sombere ambtenaar achter zijn bureau zit. Hij controleert of iedereen aanwezig is, reciteert een tekst uit de koran en vraagt vervolgens ieder koppel één voor één naar zijn bureau te komen om hun huwelijkscontract te tekenen. De hele ceremonie is binnen 15 minuten voorbij. Er wordt niet gelachen, niets gevierd. Als ze vertrekken, moeten de pasgetrouwden het pleintje passeren dat gereserveerd is voor openbare zweepslagen. Het is bijna een wekelijkse aangelegenheid: degenen die schuldig worden bevonden aan overspel krijgen 100 zweepslagen.

Scheiden is geen onschuldig fenomeen. Het is een vorm van straf.

Ik praat met Mohamed en Sanfa, allebei begin twintig. Ze zijn het erover eens dat ze nogal oud zijn om voor de eerste keer te trouwen. “Maar”, zegt Sanfa, “ons huwelijk is al jaren geleden gearrangeerd en Mo moest eerst zijn opleiding afmaken.” Die avond nodigde het echtpaar vrienden en familie uit bij hen thuis. Omdat ze niet rijk zijn, is het een eenvoudige viering. Limonade uit plastic bekers en rijst op plastic borden. Tomatenketchup is aanwezig voor de smaak. Mensen komen, feliciteren het ehctpaar, overhandigen een cadeautje, eten en gaan weer weg. Niet echt een feest. Maar Mo en Sanfa zijn tevreden. Het is wat ze hadden verwacht. Hoewel sommigen het uitgebreider vieren, misschien met een fotoshoot, is een bruiloft niet de grote mijlpaal die het in de meeste andere landen is. En tweede, derde, vierde huwelijken worden vaak helemaal niet gevierd.

“Ik denk dat voor velen de huwelijkscarrousel eigenlijk een vorm van daten is”, zegt Shamla (31), zelf gelukkig getrouwd met haar middelbare schoolliefde. ‘Door te trouwen hebben veel Maldiviërs al vóór hun 25e of 30e een aantal partners gehad. Als je 18 bent, ben je vaak te jong om genoegen te nemen met het leven. Maar onze sociale waarden stellen dat het huwelijk eervol is, en seks buiten het huwelijk niet."

Vel benadrukt: “Maar het is geen onschuldig fenomeen. Integendeel. Als een jong kinderloos stel uit elkaar gaat, is de schade uiteraard beperkt. Maar het hoge echtscheidingspercentage veroorzaakt echt lijden. Vooral voor vrouwen is het effect op hun positie in de samenleving groot. We worden uitwisselbaar, als een wegwerpproduct. We verheffen één keer onze stem of uiten een mening en onze man scheidt van ons. Het is een vorm van straf. Een middel tot onderdrukking, en we hebben geleerd ons stil te houden en voorzichtig. Tot overmaat van ramp is de meerderheid van de vrouwen financieel afhankelijk van hun echtgenoot. In onze samenleving zijn er heel weinig banen voor vrouwen. Een scheiding betekent automatisch financiële problemen. De man moet alimentatie betalen, maar deze wordt nooit afgedwongen. Onder druk is het niet ongebruikelijk dat ze onderduiken en zich een tijdje schuilhouden. Dus wat moet ze doen, als ze blut is, en verantwoordelijk voor haar kinderen, maar ook een last is voor haar familie? Ze trouwt opnieuw, zo snel mogelijk! Dat is de enige uitweg. Maar de echte slachtoffers van deze gekke situatie zijn de kinderen. Naast alle praktische en emotionele problemen missen ze de rolmodellen die hen waarden als liefde en respect bijbrengen.”

Het hoge aantal huwelijken en echtscheidingen leidt tot zeer vreemde situaties die elders ongezien en ongehoord zijn. Er zijn zogenaamde ‘kettingbrekers’. Hoewel het op zich geen baan is, is het zeker een manier om wat extra inkomsten te genereren. Het gaat als volgt. Het is heel gebruikelijk dat een man scheidt en met zijn vrouw hertrouwt, om te laten zien dat hij boos op haar is. De Maldivische wet verbiedt een man echter om voor de vierde keer op rij met dezelfde vrouw te trouwen. Dit is waar de kettingbreker in beeld komt. Hij trouwt met de vrouw en brengt een nacht bij haar door, zoals de sharia voorschrijft, en scheidt de volgende dag van haar. Hierdoor kan haar oorspronkelijke echtgenoot voor de vierde keer met haar trouwen. Kettingbrekers staan hoog aangeschreven omdat ze een waardevolle dienst verlenen en je erop kunt vertrouwen dat ze de vrouw niet tot seks dwingen, waar ze wettelijk recht op hebben. Deze ingewikkelde situaties komen vaak voor en zijn te vinden in alle rangen en klassen van de bevolking. De ex-president van de Malediven, Mamoon Gayoom, vroeg een van zijn ministers om als kettingbreker op te treden nadat hij voor de derde keer van zijn vrouw was gescheiden, en niemand vond dit vreemd.

In mijn zoektocht naar antwoorden begon ik naar dit huwelijksverhaal te kijken vanuit het standpunt van de man. Ook mannen moeten lijden onder de gebroken gezinnen, onder het niet zien opgroeien van hun kinderen, onder het gebrek aan vriendschap en intimiteit. Dus wat zijn dan de motieven? Op het eiland Dhidhdhoo ontmoet ik Mohamed Nooh, bijna 40 jaar oud en voor de vijfde keer getrouwd. Zijn huidige vrouw is de 24-jarige Tauma, die voor het eerst getrouwd is. Mohamed is een belangrijke man op het eiland. Behalve dat hij vice burgemeester is, is hij leraar en runt hij een van de weinige winkels. Hij zegt: 'We kunnen met drie vrouwen tegelijk getrouwd zijn. Maar niemand doet het omdat het echt heel duur is. Je moet voor elk van je vrouwen voor een gelijk inkomen zorgen. Afgezien daarvan zullen de vrouwen vrijwel zeker onderling vechten. Voor je het weet is je huis een slagveld.” Een serieel huwelijk lijkt de oplossing voor Maldivische mannen, of seriële polygamie, zoals Velezinee het noemt.

'Papa, beschrijf liefde voor mij, vertel me wat het is.'

Dan ontmoet ik Shirham, de marketingmanager van Universal Resorts. Hij legt uit: “Mijn vader scheidde van mijn moeder en verliet ons toen ik nog maar zes maanden oud was. Hij is nu in zijn vijfde huwelijk. Ik kan me niet voorstellen dat hij begrijpt welke impact zijn beslissingen hadden op ons gezin, en op mij. Hij vond een andere vrouw, een jongere, en liep weg met haar, zonder enige verantwoordelijkheid voor zijn daden te nemen. Ik vroeg hem eens: 'Papa, beschrijf liefde voor mij, vertel me wat het is.' Maar dat kon hij niet. Hij weet het niet.’ Shirham is in de dertig en heeft een vrouw en twee kinderen. "Ik hou van mijn familie en zal ze nooit verlaten, zij zijn het belangrijkste in mijn leven. Ik wil niet dezelfde fout maken die mijn vader maakte. Maar als ik naar mijn vrienden kijk, zie ik geen enkele verandering. Maldivische mannen hechten geen waarde aan een langdurige relatie of het zijn van een goede vader voor hun kinderen. Ze waarderen hun vrouw totdat ze haar eerste kind ter wereld brengt. Daarna vinden ze haar niet aantrekkelijk meer en gaan ze op zoek naar een jongere vrouw.'

De regering van de Malediven is er niet trots op dat ze wereldrecord op het gebied van echtscheidingen in handen heeft. Het land heeft zich de afgelopen decennia met succes opengesteld voor toeristen en realiseert zich nu dat dit een vuile smet op hun blazoen is. Maar er is nog een andere, urgentere reden voor verandering. De Malediven promoten romantische vakanties en ontvangen massa's verzoeken voor officiële bruiloften die ze moeten afwijzen. Volgens de wet is het voor een buitenlander niet toegestaan om op de eilanden te trouwen.

Onder enorme druk van de toeristenindustrie staat deze wet op het punt te veranderen, hoewel sommige religieuze groeperingen daar krachtig tegen zijn. En dit roept de vraag op over de eigen manier waarop de Maldiviërs met huwelijkscontracten omgaan. Al in 2001 werden de eerste veranderingen doorgevoerd om het hoge aantal echtscheidingen tegen te gaan, en werd er een familiewet aangenomen door het parlement. Deze wet moet het voor iedereen moeilijker maken om te scheiden. Het verhoogde de minimumleeftijd van 16 naar 18 jaar en maakte eenzijdige echtscheiding illegaal. Vel: “Waar een man ooit van zijn vrouw kon scheiden door haar alleen maar te vertellen dat ze gescheiden was, moeten nu beide partners naar de rechter stappen om dit te bewerkstelligen, en een echtscheiding wordt alleen uitgesproken als verzoeningspogingen mislukken. Als de man alleen de scheiding initieert en dat ook doet omdat hij geen verzoening wil, moet hij $ 500 betalen, wat ongeveer twee maanden inkomen is. Het is dan ook geen verrassing dat de dagen voordat de wet van kracht werd, honderden mannen bij de familierechtbank in de rij stonden om een echtscheiding aan te vragen. "Het is ingewikkelder geworden. Een boete schrikt mannen af die hun vrouw zonder verdere gevolgen willen dumpen, maar wat heeft het voor zin om mensen te dwingen bij elkaar te blijven als ze überhaupt om de verkeerde redenen trouwen?"

In het Olhuveli resort vieren Adrian Godwin en zijn Russische vrouw Elvira Andreeva hun schijnhuwelijk op het strand, waar de schelpen al zijn verzameld door eerdere feestvierders. Halverwege de ceremonie barst er een tropische regenbui los en iedereen zoekt een schuilplaats. Wat een romantische gebeurtenis had moeten zijn, verandert in een wash-out. Heel typisch voor bruiloften op de Malediven, maar de ironie gaat verloren aan Adrian en Elvira.